Het vermoedelijke wapen van het geslacht Van der Zouw


HET WAPEN VAN DER ZOUW



Helmteken: Een rood vijfblad tussen een zilveren vlucht.
Helm: Aanziend.
Dekkleden of helmmantel: Rood en wit.
Schild: Wapenvermeerdering door onder andere vierendeling, dat wil zeggen de wapens van twee families worden in een gevierendeeld schild opgenomen. Het eerste en vierde kwartier is het vaderswapen; drie roden vijfbladen tegen een zilveren achtergrond, twee boven een onder. Het tweede en derde kwartier is het moeders wapen; drie roden palen tegen een zilveren achtergrond los van elkaar, misschien een herautstuk.

Beschrijving van het wapen zoals de kijker het ziet:
Het wapen is geen sprekend, beroeps, historisch, sage of fabelwapen, wel vermoedelijk een streekwapen. Streekwapens vertonen stukken die in een bepaald gebied meer vorkomen dan elders. De feodale verbondenheid tussen leenheer en leenman of de al dan iet legitieme afstamming van de landheer is er mogelijk de oorsprong van. Het vijfblad komt in de heraldiek meerdere malen voor. In het boek" Nederlandsche familiewapens " van H.Kits Nieuwenkamp deel 3 op bladzijde 33 deelt hij mede dat de betekenis hem onbekend bleef.

Armonoe Geinuoe en Verzameling Posthumus.

NAAM HERKOMST VAN DER ZOUW



De familie van der Zouw dankt zijn naam aan een dijk, die begint aan de Lekdijk ten oosten van Ameide en dan in zuidelijke richting loopt naar Meerkerk genaamd de Zouwendijk. In Meerkerk verliest hij zijn naam en gaat dan Baseldijk heten die dan verder in zuidelijke richting loopt.
De geschiedenis van de Zouwendijk is vrij bekend. In 1277 spreekt een handvest van Graaf Floris V over de Zisdewint. Een overeenkomst van Jan XII, Heer van Arkel van het jaar 1234 heeft het over de Ameide Zijdewint. Deze bedijking liep langs het water de Zeederik of Zeerik, daar waar nu ook de Zouwendijk. De naam Zeederikkanaal in plaats van Merwedekanaal herinnert daar nu nog aan. De naam Zouw komt verder nog verschillende terug. Zo spreekt men van Arkel beneden en boven de Zouwe en de Zouwelanden: een strook land tussen het water en de dijk. In 1697 bestond er ook een Souwesloot. Historici zijn van mening dat het woord Zijdewint zich via Zijdewende, Zijtwent, Zijtwijn, Zieuwent en door de verandering van de "ie" klank in een "ou" tot Zouwen gevormd heeft.

Zouwendijk te Meerkerk

De vorming van de familienaam is in dit geval ontstaan door toevoeging van de plaats waar iemand woonde. Zo kunnen we in het doopboek van Ameide lezen dat Jan Andrieszoon van de Souwedyck in 1676 zijn dochter Adrine ten doop bracht. Nu was het nog geen achternaam maar meer om duidelijk te maken wie er nu een dochter had gekregen. In 1679 trouwt Cornellis Pieters van de Souwedyck met Marrigjen Cornellis Brandewijk. Als dit jonge gezin kinderen krijgt is er opeens iets opmerkelijks gebeurt. De vader heet nu ineens Cornellis Pieters Souwedyck. Als zijn kinderen nu ook Souwedyck achter hun naam zetten was vanzelf de naam geboren. De familie met Peter Aardse van der Souwe als stamvader is ook op deze wijze aan zijn naam gekomen. Het is niet duidelijk of het oorspronkelijk ook Souwedyck is geweest of dat het van Souwelanden komt, maar dat uiteindelijk de dijk voor het ontstaan van de familienaam zorgt is zeker.

Zouwendijk tussen Ameide en Meerkerk


Zouw is een aardrijkskundige naam, waaraan de familienaam Van der Zouw(e) en Van der Zouwen ontleend zijn. De laatste naam komt voornamelijk in Zuid-Holland voor, in de Alblasserwaard, tussen de grote rivieren Lek en Merwede. Zouw is een vaart bij IJlst in Friesland: oorspronkelijk was zouw echter geen water, maar een dijk langs een vaart of rivier; vandaar de Zouwendijk, en dijk langs de Linge, van Gornichem tot Arkel en van Meerkerk tot de lekdijk. Zouw is een onherkenbare verbastering van het Middelnederlandse "sidewende", dat in de loop der tijden onherkenbare varianten opgeleverd heeft: sydwen, sydwint, zieuwent, zijdewind, zuidwend(ing). Ze bestaan nog als plaatsnamen: Zijdewind is een gehucht in de gemeente Oude Niedorp in Noord-Holland; Zieuwent ligt in de Achterhoek, met de oudste vermelding Syewent in 1294; maar in 1777 werd de plaats ook Souwent genoemd. Dan is er Zuidwende een vaart bij Oldemarkt (Overijssel), en Zuidwending, een gehucht in de gemeente Veendam. Een ander voorbeld van de overgang van de klank 'ieuw' naar 'ouw' is het dorp Nieuwland bij Gornichem, dat in de volksmond ook wel Nouland genoemd werd. Wat is nu een zijdewind of zouw? Het is een binnendijk of kade, die het land van terzijde beschermt; anders gezegd: terzijde van een landstreek zich uitstrekkend of wendend. In Overijssel, bij Wegterholte in de gemeente Wijhe, staat een erve Ter Zouwe, dat waarschijnlijk de naam aan een water ontleend heeft.

Evert 1998
Evert toont vol trots waaraan
hij zijn naam dankt.